In het Zeeuwse Yerseke zwemmen piepkleine Atlantische zalmpjes in proefopstellingen van de afdeling aquacultuur van IMARES, onderdeel van Wageningen UR. Als alles volgens verwachting verloopt, zwemt de jonge zalm in de toekomst in gesloten systemen, zogeheten Recirculating Aquaculture Systems (RAS), met water van een betere kwaliteit. Naast schoner water, moet het tweejarige internationale onderzoeksproject, ‘Feed and Treat’, leiden tot gezondere vis en efficiëntere kweek.

Dat jonge zalm (‘smolts’) gekweekt wordt in een gesloten RAS-systeem is bijzonder. Tot nog toe gebeurt dat voornamelijk in open systemen, die worden doorstroomd zodat het vuile water met de faeces van de vis regelrecht het milieu instroomt. Dat geldt voor de meeste kweekvis in de wereld die opgroeit in open vijvers of kooien op zee. De Europese Commissie bepleit duurzamere systemen zoals gesloten kweeksystemen. Die verbruiken veel minder vers water en energie, maken een goed gecontroleerde waterkwaliteit mogelijk, zijn biologisch veiliger en leveren uiteindelijk een gezonder en goedkoper product op.

Kweekvis
“Nederland loopt voorop in gesloten systemen”, vertelt Imares-projectleider Arjan Palstra. “Vrijwel alle Nederlandse kweekvis wordt in gesloten systemen gekweekt. De technologie is ver ontwikkeld. Je kunt bijna spreken van waterzuiveringbedrijven waarin vis wordt gekweekt in plaats van viskwekerijen waarin het water wordt gezuiverd.” Dat het onderzoek in Yerseke plaatsvindt terwijl Nederland zelf geen zalm kweekt, is dus minder raar dan je zou denken, wil Palstra maar zeggen.
De onderzoekers kijken niet alleen naar de zuiveringssystemen, maar ook naar het voer van de vissen. “Het testen welk voer het beste presteert komt feitelijk neer op het elke dag verzamelen van de poep en die analyseren”, vertelt Palstra. De kunst is voer te vinden dat de vissen goed laat groeien maar zo min mogelijk als faeces in het water wordt afgescheiden. De vispoep die wel in het water komt, moet zo goed mogelijk worden geconcentreerd en afgevoerd zodat de waterkwaliteit goed blijft. Palstra: “We kijken naar methodes om de faeces beter te scheiden zodat het systeem niet vervuild raakt."

Hollandse zalm
Palstra verwacht niet dat de nieuwe waterzuiveringsmethoden invloed zullen hebben op de smaak van de zalm. Uiteindelijk gaat deze, na een maand of acht in zoet water, naar kooien in zee om verder te groeien. Op lange termijn is het denkbaar dat de zalm langer, of zelfs levenslang, in de kweek op het land te houden, denkt Palstra. Dan zou het dus mogelijk zijn om een Hollandse zalm te eten? Palstra lacht. “Dat is wel speculeren, maar het zou kunnen.”
Het project, begroot op circa 1,5 miljoen euro, wordt gefinancierd door een speciaal onderzoekprogramma voor kleine en middelgrote bedrijven (SME’s) van de Europese Unie.
Hebben andere kweekvissen die wel in Nederland worden gekweekt – vooral paling en Afrikaanse meerval en op kleinere schaal, snoekbaars, Yellowtail kingfish, tarbot en tong – ook baat bij de verbeterde waterzuiveringtechnologie? “Je kunt de uitkomsten van deze experimenten niet een op een voor een andere vis inzetten”, meent Palstra. “Een andere soort heeft weer andere condities nodig. Maar als je die voor een andere soort verder onderzoekt, is dat wel mogelijk. “
In Yerseke zijn in maart de eerste zalmeitjes in bakken gegaan, inmiddels zijn het kleine visjes. “Ze maken het uitstekend”, verzekert Palstra.
(Annemarie Geleijnse)

(Verkorte weergave van artikel gepubliceerd op WaterForum Online, 30 mei 2012) artikel