Brabantse plaatham. Ik had er ondanks mijn studiejaren in Tilburg nog nooit van gehoord. Meer dan nieuwsgierig schreef ik me in voor een workshop ‘Opschaling streekproducten’ op het Beter Eten-congres in Den Bosch dat in het teken stond van deze mij onbekende lekkernij.
Het prikkelde mijn fantasie. Leek me een prachtig streekproduct. Een soort parmaham van de lage landen. Benedenrivierse plaatham, prachtig. Gemaakt van het platte stuk van de bovenkant van de varkensbil. Op zijn Tilburgs uitgesproken alleen nog maar mooier; ploatham! Authentiek, smaakvol, met vakmanschap gemaakt, biologisch. Zoiets.

Zwartgeblakerde rookkasten
De workshop begon veelbelovend met een filmpje van slager Van Oirschot in Oisterwijk. Grote zwart geblakerde rookkasten. De slager slacht zelf 200 varkens per jaar. En nog mooier, hij kiest zijn eigen varkens.
Je ziet het voor je, blije varkens, spartelend in een modderbadje, door een vakkundig slagersoog uitgekozen. Maar dan begint de teleurstelling. De slager kiest, maar niet uit een modderpoel. Het is de gangbare varkensindustrie waar hij zijn zeugen haalt, zo blijkt na enig doorvragen aan workshopleider Hielke van der Meulen, vice-voorzitter van Slow Food.
Ik ben niet de enige die de blijkbaar onterechte associatie maakt tussen ‘streek’ en ‘biologisch’. In de zaal moppert iemand: ‘Ik wil niet vervelend doen: maar je weet dus bij God niet waar die varkens vandaan komen of wat ze gevreten hebben, en noemt het dan een streekproduct. Daar heb ik wel moeite mee.’

Ontluisterend
Echt ontluisterend wordt het als duidelijk wordt dat ook het begrip ‘streek’ hier nogal hol is. Tien tot twintig slagers in Brabant maken het volgens Van der Meulen. Vastgelegd als streekmerk is het niet. Dus eigenlijk kan iedere slager elk stuk ham wel Brabantse plaatham noemen. Of Limburgse plaatham. Of Groningse plaatham. ‘Eigenlijk’, weet Van der Meulen, kennen de vaste klanten van slager Van Oirschot de naam niet eens. Die vragen gewoon om gerookte ham. ‘En da’s dan dus de plaatham.’
Een kroontje van de hertog van Parma heeft deze Brabantse variant van de parmaham ook al niet. Hoever de geschiedenis wèl terug gaat? Geen idee.
Kortom, het ontbreekt de Brabanste plaatham aan een verhaal. Een streekproduct zonder verhaal; dat verkoopt niet. Zeker niet buiten de streek. Mijn nieuwsgierigheid is gestild, mijn trek ook.

Bekijk hier een fimpje uit de serie 'Lekker van streek' over plaatham.