Logo
Contact
spacer
spacer
spacer
twitter
spacer
photo/thumb_425.jpg
Henk Scheele: 'In de zomer maken we onze chips van een tussenras'
photo/thumb_426.jpg
Still uit film over de Hoeksche Hoeve, te zien op www.ambachtelijkechips.nl
Krakende onzin
15-12-2013
Chips uit fabriek, boerderij of kasteel: merk na merk probeert een plekje te veroveren in onze winkelwagen. Verschillen de gefrituurde aardappelschijfjes werkelijk van elkaar? Of is het vooral meer van hetzelfde overgoten door flauwekulmarketing? Knisperende onzin met extra bite?

Aan het einde van een doodlopende weg, links een aardappelveld rechts wuivende tarwe, scharrelen twee zwarte geiten op het erf van de Hoeksche Hoeve in ’s-Gravendeel. In een loods van staalplaat huist een onvermoed chipsfabriekje. Hierin staan twee frituurovens, groot genoeg om een bad in te nemen. Twee ploegen van vier dames uit de buurt bakken porties gewassen, maar ongeschilde, aardappelen van eigen teelt. Het aardappelras is het enige geheim van de Hoeksche Hoeve. Over de productiewijze doet mede-eigenaar Henk Schele niet geheimzinnig: vijf minuten op 160 graden. ‘Dat is een lagere temperatuur en langere duur dan doorgaans’, weet hij. Aardappelteler Henk Schele begon in 2002 samen met twee bevriende boeren de chipsfabriek Hoeksche Hoeve om zo een betere afzet voor hun aardappelen te creëren. Ambachtelijke chips bleek een goede manier. Waren ze bij de start naast het Britse Kettle de enige aanbieder, inmiddels telt iedere supermarkt meerdere merken ambachtelijke chips.

Handgeschepte chips
Chips van de boerderij in plaats van uit de fabriek. Er is keuze volop: Hoeksche chips uit de speciaalzaak, chips Uit de Streek bij de Spar, streeklabel Gijs bij de Plus, Boerderijchips bij de C1000, Ambachtelijke chips bij de Lidl. Dat wil zeggen: er is volop schijnkeuze. In al deze zakken zit dezelfde chips: die van Henk Schele. Dat maakt ze niet minder lekker, wel minder bijzonder. ‘Je kunt je afvragen hoe dicht dat tegen nep aanzit’, merkt Henk Schele zelf al openhartig op.
De Hoeksche Hoeve is niet de enige chipsfabriek die de piepers in zakken van verschillende merken stopt. Het Britse Kettle levert bijvoorbeeld ook aan La Place/V&D. En vanuit een vijf eeuwen oud kasteel in Noord-Ierland verlaten chips onder de eigen naam Tayto de fabriek, maar naar verluid ook in verpakkingen van de Aldi en de Albert Heijn. Tayto heeft ook een ambachtelijke chips ‘Real Handcooked!’ die bij Jumbo in de schappen ligt. Of de eigen huismerkchips, zoals het Financieel Dagblad eerder meldde, ook uit het Ierse kasteel komen, wil de woordvoerder niet bevestigen. ‘Daar doen we om concurrentieredenen geen uitspraak over.’
Jumbo staat daarin niet alleen. Wie wil weten of de keus uit het chipsschap wel een echte keuze is, heeft het niet makkelijk. Etiketten lezen biedt zelden uitkomst. Meestal staat er niets op over waar de chips vandaan komen. Het Britse Burts (te koop bij diezelfde C1000 en Jumbo) vormt een uitzondering. Trots staat het hier in dikke letters voorop het pak: Made in Devon.

Hand cooked
Hand cooked; het is een term waar Henk Schele zich niets bij kan voorstellen en die hij naar eigen zeggen niet in de mond zal nemen. ‘Hand cooked betekent dat het in kleine porties gemaakt wordt’, verklaart Jumbo-woordvoerder Jolieke van der Rest. ‘Over het algemeen is dit type chips ook iets dikker.’
In porties bakken doen ze op de Hoeksche Hoeve ook, zonder er een flauwekulterm aan te hangen. Daarbij beoordeelt een echt persoon met het oog het juiste moment om de portie uit het vet te halen, dit gebeurt vervolgens mechanisch.
Handgebakken, handgeschept: Hoewel het moeilijk is je er een beeld bij te vormen, kom je de term in verschillende varianten steeds vaker tegen. Het Friese biologische merk Travo kwam dit voorjaar nog met een nieuwe lijn: Hand Cooked Chips. Burts noemt het ‘hand fried potato chips’. En Albert Heijn rept van ‘Handgeschept’ op de achterkant van zijn zak Excellent-chips van ‘dik gesneden eersteklas boerenaardappelen’ (groeien er ook piepers zonder boeren?). 

Spicy
Het lijkt een typisch voorbeeld van uitgeholde reclametaal van verleidingsspecialisten, geforceerde onzinmarketing die ook de chips van grote chipsgiganten een authentiek en menselijk sausje moeten geven.
Het moet ook niet meevallen om zoiets basaals als een gefrituurd plakje aardappel nog een onderscheidend karakter mee te geven. Los van allerlei bizarre smaken – variërend van Patatje Jopi tot Salt & Vinegar, van Crushed Black Pepper tot Spicy Sweet Chili –  natuurlijk. En dus had Lays een tijd terug nog ‘Sungrown potatoes’ op de zakken staan. Alsof aardappels boven in plaats van onder de grond groeien. En dus zette streekmerk Gijs eind vorig jaar ‘Zilte aardappelen’ op de chipszakken van chips uit Zeeland. Alsof die aardappels doordat ze in zilte grond groeien (op zich knap, want daar houden piepers eigenlijk niet van) zout gaan smaken.

Smaakverschillen
Ambachtelijk, het lijkt grotendeels een fraai verhaal van ijverige chips-marketeers. Maar maakt het de chips lekkerder? Proef je het verschil? Schele vindt van wel. Ambachtelijke chips smaken en kraken door het portiegewijs bakken volgens hem anders dan chips die uit de fabriek van Lays komt waarin het bakproces en daarmee de temperatuur continu is. ‘Je kunt daarmee ook de bite beïnvloeden.’
Door de pieper niet te schillen, behoudt hij meer smaak. Daarbij proef je in ambachtelijke chips nog de seizoenen. Schele: ‘Lays heeft het proces zo geperfectioneerd dat het nu een uniforme chips heeft die het hele jaar hetzelfde smaakt. In onze chips heb je nog smaak- en kleurverschillen. De chips van augustus is witter dan die van juni van de aardappels die al maanden in de schuur liggen. In de zomer is onze chips van een tussenras.’

Feit blijft dat er lekkere en vieze chips zijn. Welke zak aan welke kant belandt, is vooral een kwestie van smaak. Schele houdt van zijn eigen chips, maar waardeert ook die van het ‘tot in de puntjes geperfectioneerde’ Lays. Maar chips uit het onderste schap van minder dan vijftig cent per zak vindt hij ‘rotzooi’. ‘Die is gewoon slecht, gemaakt van een ongeschikt goedkoop aardappelras dat op allerlei chemische manieren is opgepimpt. Dat kan bijvoorbeeld door ze te blancheren en er citroenzuur aan toe te voegen. Dan lijkt het nog wat.‘
Ook door een voordelige olie te kiezen, kunnen fabrikanten de kostprijs drukken. Al worden de meeste chips en zeker de duurdere varianten tegenwoordig gebakken in zonnebloemolie omdat daar minder verzadigde vetten in zitten.
Chips? Een simpelere snack is er niet. Aardappels in dunne plakjes, frituren en wat kruiden erop. Probeer het maar eens thuis. Gegarandeerd: homemade en handgeschept. Als dat niet lekker wegkraakt!

Dit verhaal staat ook in onze bundel De Laatste Paling, sterke verhalen over ons eten, verschenen bij uitgeverij Oostenwind
spacer