Logo
Contact
spacer
spacer
spacer
twitter
spacer
photo/thumb_343.jpg
NL betekent nog niet dat de melk uit Nederland komt
Hollandse kaas komt van ver
27-07-2013
Kaas, een vertrouwder Nederlands product is er niet. Toch komt ‘Hollandse kaas’ steeds vaker uit Duitsland of Polen. Op de verpakking staat dat niet. Zo kunnen we niet zien wat we kopen: kaas van Nederlandse melk of kaas van buitenlandse melk. Is dat erg?

door Rineke van Houten

'Oei!', antwoordt de medewerker van het Productschap Zuivel. 'Dat is een lastige vraag!' Hij heeft een indrukwekkende hoeveelheid cijfers verzameld over de handel in kaas. We willen weten waar de kaas in de supermarkt vandaan komt. Niet de buitenlandse soorten zoals de camembert en de parmezaan, maar de kaas voor op de boterham en voor bij de borrel. De 'Nederlandse' kaas, zoals Gouda. We hebben gelezen dat steeds meer van die kaas uit het buitenland komt, uit onze buurlanden bijvoorbeeld of uit Polen. Nederlandse kaashandelaren importeren de kaas en snijden en verpakken hem hier voordat ze hem naar de winkels vervoeren. Waar de kaas vandaan komt, staat niet per se op het etiket. De letters NL zeggen niet alles. Ze kunnen ook betekenen dat de kaas in Nederland is verpakt.

Edam
De cijfers van het Productschap Zuivel liegen niet. Nederland kocht in 2011 ongeveer 185.000 ton kaas in het buitenland, een verdubbeling in tien jaar tijd. De helft daarvan kwam uit Duitsland, op de tweede plaats staat België. Opmerkelijk is dat een kwart van de totale kaasimport Gouda en Edam betrof. 'Hollandse' kaas dus, in het buitenland gemaakt. Hoe kan dat? Overal ter wereld mag je kaas maken en die Gouda of Edam noemen, als je je maar houdt aan het officiële recept en de regels. Gouda heeft dus eigenlijk niets meer te maken met de stad Gouda; daar staat trouwens geen enkele kaasfabriek meer.
Nederland importeert dus steeds meer kaas. De medewerker van het Productschap Zuivel weet niet wat er met die kaas gebeurt. 'Daar hebben we geen zicht op', bekent hij. Een deel zal in de winkel belanden, een ander deel zal weer worden geëxporteerd, weer een ander deel zal worden verwerkt in voedselproducten.

Beemster
Wat moet je kopen als je kaas van Nederlandse koeien wilt?
Een paar oer-Nederlandse kaasbedrijven, zoals Cono, kopen alleen melk van Nederlandse boeren. Maar dat moet je weten. De supermarkten zelf zijn niet happig op informatie over de herkomst van hun kaas. Onder het uitgebreide assortiment kaas in het koelvak van Albert Heijn ligt tussen de vaderlandse Milner en Beemster ook 'Zaanlander'. Waar komt de melk voor die kaas vandaan? Op de achterkant van het pak staat een ovaaltje met daarin gedrukt: NL Z 0491 EG. De afkorting NL lijkt erop te wijzen dat de kaas uit Nederland komt. Of toch niet? Navraag leert dat het hier gaat om een EU-erkenningsnummer, een code aangebracht op levensmiddelen van dierlijke oorsprong, dus ook zuivelproducten. Dat moet van de EU vanwege de voedselveiligheid. De code geeft aan bij welk bedrijf het product is geproduceerd en dat de EU de hygiëne in de gaten houdt. Klaar, zou je denken. Deze kaas komt dus uit Nederland. Maar dat hoeft niet! Het EU-erkenningsnummer geeft niet de oorsprong van de grondstof aan, maar verwijst alleen naar het land en het bedrijf waar het eindproduct is vervaardigd.

Zaanlander
We vragen het Albert Heijn. Waar komt Zaanlander vandaan? Dat wil de supermarkt niet vertellen. 'Alle kaas van het Albert Heijn eigen merk wordt met beste zorg gerijpt, versneden en verpakt door Bouter Cheese in Nederland’, aldus een woordvoerster. ‘Om die reden staat op de verpakking van de kaas dat de herkomst Nederland is. Al onze kaas wordt geproduceerd aan de hand van specifieke receptuur. De ingrediënten voor deze receptuur komen van meerdere leveranciers uit Nederland, Duitsland, België en Frankrijk. Wij doen echter geen specifieke uitspraken over achterliggende leveranciers.'
Als je zeker wilt weten dat de kaas uit Nederland komt, kun je Holland Gouda kopen. Sinds 2010 heeft deze kaas een Beschermde Geografische Aanduiding (BGA); hij moet gemaakt zijn van melk van Nederlandse koeien. Noord-Hollandse Gouda kan ook; dat is een beschermd streekproduct met het Europese predikaat Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB). Het rode zegel op de kaas garandeert dat de kaas is gemaakt van Noord-Hollandse koeien. Rijk en vol van smaak, zeggen de kenners. In de officiële verordening staat precies omschreven waaraan de kaas moet voldoen: hij moet cylindrisch of blokvormig zijn, mag alleen worden bereid uit melk van Noord-Hollandse koeien en rijpt minimaal vier en maximaal 18 maanden bij een temperatuur van 14 graden. Wie Noord-Hollandse Gouda koopt, is verzekerd van de kenmerkende geurige smaak, minder zout dan andere Goudse kaas en met wat de kenners noemen een ‘mollig’ karakter: vol en smeltend in de mond.

Winkelwagen
Hoe zit het als we ziek worden van kaas? Kan de bron van de infectie dan wel achterhaald worden? In principe wel, zegt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). 'Op elke kaas moet een nummer staan van de laatste fabrikant die bij de productie van kaas betrokken is geweest', legt een woordvoerder uit. 'En een producent moet altijd kunnen aangeven aan wie hij het product heeft verkocht. Dat geldt ook voor kaas.'
De vermelding van het land van herkomst is in de EU verplicht voor enkele producten: rundvlees, honing, verse groenten en fruit en olijfolie. Eind volgend jaar wordt die bepaling uitgebreid tot al het vlees. Kaas is voorlopig nog niet aan de beurt en of het ooit zover komt is de vraag.

Is het eigenlijk er dat we niet weten waar onze kaas vandaan komt?
Uit onderzoek van Mariët van Haaster-de Winter, verbonden aan LEI Wageningen UR, blijkt dat Nederlandse consumenten het leuk vinden het land van herkomst te weten, maar prijs en kwaliteit van het product belangrijker vinden op het moment van aankoop. Zelf lijkt het haar bovendien niet praktisch. 'Shoppen zou een stuk langer duren als je elk etiket moet gaan bestuderen. Daar heb je ook niet altijd tijd voor. De parkeermeter loopt af, de kinderen hangen aan de winkelwagen. Dan heb je wel wat anders aan je hoofd.'
Vermelding van de herkomst van een product garandeert bovendien niet dat er niet mee gerommeld is, blijkt uit het paardenvleesschandaal dat zich begin 2013 openbaarde. Producenten of handelaren die kwaad willen, trekken zich niets aan van een etiket.

Gepubliceerd in Kassa Magazine, juli 2013
spacer